Synergie między unijnym programem badawczym „Horyzont 2020”, o budżecie liczącym wiele miliardów euro, a europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi nie są w pełni wykorzystywane – wynika z nowego sprawozdania Europejskiego Trybunału Obrachunkowego. W okresie 2014–2020 różne elementy konieczne do zbudowania tych synergii nie były jeszcze dostępne. Komisja Europejska i władze, które zarządzają środkami w państwach UE, nie współpracują ze sobą w ścisły sposób. Ponadto instytucje zarządzające poszczególnymi funduszami w państwach członkowskich często funkcjonują odrębnie od siebie, w ramach hermetycznych struktur, co uniemożliwia im wykorzystywanie funduszy tak, aby wzajemnie się uzupełniały. To powoduje, że realizowanych jest mniej inwestycji dotyczących badań naukowych i innowacji i zmniejsza się ich oddziaływanie. Podważa też starania, by zlikwidować dysproporcje w obszarze badań naukowych i innowacji odnotowywane w Europie.
W okresie 2014–2020 UE przeznaczyła 12% swojego budżetu na badania naukowe i innowacje, więcej niż kiedykolwiek wcześniej. W ramach tej puli środków 76,4 mld euro pochodziło z programu „Horyzont 2020”, a niemal 41 mld euro z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (EFSI). Kontrolerzy sprawdzili, czy Komisja i instytucje zarządzające w państwach UE podjęły konieczne działania, aby wypracować synergie między funduszami i tym samym zagwarantować, że łącznie wywrą one większy wpływ niż każdy z nich z osobna.
– W czasach, gdy prace naukowe i innowacje odgrywają tak dużą rolę w wielu obszarach życia obywateli UE, choćby w opracowywaniu szczepionek, w dziedzinie energii oraz transformacji ekologicznej i cyfrowej, musimy zadbać o to, by finansowanie w tej dziedzinie przynosiło jak największe skutki – podkreśliła Ivana Maletić, członkini Trybunału odpowiedzialna za tę kontrolę. – Na pierwszy rzut oka program „Horyzont 2020” i europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne wydają się mieć niewiele wspólnego. Te dwa narzędzia mogą jednak wywierać dużo większy wpływ, kiedy wzajemnie się uzupełniają. W tym celu konieczna jest współpraca na jak najwcześniejszym etapie, zarówno przy opracowywaniu koncepcji programu, jak i w trakcie wdrażania.