Europejski Trybunał Obrachunkowy bada wydatki na polityki i programy we wszystkich obszarach budżetu UE. Kontroluje również Europejskie Fundusze Rozwoju, które są finansowane bezpośrednio przez państwa członkowskie.
Środki z rocznego budżetu UE wydatkowane są w wielu różnych obszarach. Płatności dokonywane są w celu wsparcia tak zróżnicowanych rodzajów działalności, jak rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich i miejskich, projekty infrastruktury transportowej, badania naukowe, szkolenia dla osób bezrobotnych, wsparcie dla krajów, które chcą przystąpić do UE, lub pomoc dla krajów sąsiadujących z UE i rozwijających się.
Europejskie Fundusze Rozwoju (EFR) są instrumentem pomocy Unii Europejskiej w zakresie współpracy na rzecz rozwoju z państwami Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) oraz krajami i terytoriami zamorskimi (KTZ). Wydatki w ramach tych funduszy i instrumenty współpracy mają na celu wyeliminowanie ubóstwa, wspieranie zrównoważonego rozwoju oraz włączanie państw AKP i KTZ w gospodarkę światową.
Inteligentny wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu
• Konkurencyjność na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia
Wydatki w ramach tego działu mają na celu udoskonalenie badań naukowych i innowacji, ulepszenie systemów edukacji i wspieranie zatrudnienia, stworzenie jednolitego rynku cyfrowego, promowanie energii ze źródeł odnawialnych i efektywności energetycznej, modernizację sektora transportu oraz poprawę otoczenia biznesowego, zwłaszcza dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP).
Większość wydatków przyjmuje formę dotacji udzielanych beneficjentom prywatnym i publicznym, przy czym Komisja zwraca koszty zadeklarowane przez beneficjentów w zestawieniach wydatków poniesionych w ramach projektów.
• Spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna
Około 80% łącznych wydatków w tym obszarze stanowią wydatki na politykę regionalną i miejską, którą realizuje się głównie za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) oraz Funduszu Spójności. Polityka ta ma na celu pomoc najsłabiej rozwiniętym krajom i regionom UE w osiągnięciu poziomu rozwoju pozostałych krajów UE, poprawę konkurencyjności wszystkich regionów oraz rozwój współpracy pomiędzy nimi. Ze wspominanych funduszy finansowane są inwestycje w zakresie infrastruktury, tworzenie lub utrzymanie miejsc pracy, inicjatywy na rzecz regionalnego rozwoju gospodarczego oraz działania wspierające małe i średnie przedsiębiorstwa.
Pozostałe 20% tego obszaru wydatków stanowią wydatki na politykę dotyczącą zatrudnienia i spraw społecznych, finansowane w przeważającej mierze z Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). Wydatki te obejmują inwestycje w kapitał ludzki dokonywane w formie szkoleń i innych działań związanych z zatrudnieniem.
Są one realizowane w trybie zarządzania dzielonego z udziałem państw członkowskich, zakładającego współfinansowanie projektów w ramach zatwierdzonych programów wydatkowania.
Trwały wzrost gospodarczy: Zasoby naturalne
Ten obszar wydatków obejmuje wspólną politykę rolną (WPR), wspólną politykę rybołówstwa oraz działania w dziedzinie środowiska.
Cele WPR to zwiększenie wydajności rolnictwa, zapewnienie godnego poziomu życia ludności wiejskiej, stabilizacja rynków, zagwarantowanie bezpieczeństwa dostaw oraz dopilnowanie, by dostawy docierały do konsumentów po rozsądnych cenach. Są one realizowane za pomocą dwóch funduszy: Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG), z którego finansuje się całość unijnych środków rynkowych i unijnej pomocy bezpośredniej, oraz Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), przeznaczonego na współfinansowanie, wspólnie z państwami członkowskimi, programów rozwoju obszarów wiejskich. Wydatki w ramach WPR są realizowane w trybie zarządzania dzielonego z udziałem państw członkowskich. Środki z obu funduszy są wydatkowane za pośrednictwem około 80 agencji płatniczych, które odpowiadają za kontrolę kwalifikowalności wniosków o przyznanie pomocy i dokonywanie płatności na rzecz beneficjentów.
Cele wspólnej polityki rybołówstwa są podobne do celów WPR, a głównym narzędziem ich realizacji jest Europejski Fundusz Rybacki (EFR). Funduszem tym zarządzają Komisja i państwa członkowskie na zasadzie zarządzania dzielonego.
Polityka UE w zakresie ochrony środowiska ma przyczyniać się do ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego i zdrowia ludzkiego oraz do racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych. Wydatkami w tym obszarze zarządza centralnie Komisja. Najważniejszy w tym zakresie jest program na rzecz środowiska (LIFE), z którego współfinansowane są projekty dotyczące przyrody, różnorodności biologicznej, polityki środowiskowej i zarządzania środowiskowego oraz informacji i komunikacji.
Bezpieczeństwo i obywatelstwo
Główne elementy składowe tego obszaru wydatków to: wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne, ochrona granic, polityka imigracyjna i azylowa, zdrowie publiczne, ochrona konsumentów, kultura, młodzież, polityka informacyjna i dialog z obywatelami.
Globalny wymiar Europy
Ten obszar obejmuje wydatki w dziedzinie polityki zagranicznej, wsparcia dla krajów kandydujących do członkostwa w UE i potencjalnych krajów kandydujących, jak również pomoc rozwojową i humanitarną na rzecz krajów rozwijających się i sąsiadujących z UE (z wyjątkiem wydatków w ramach Europejskich Funduszy Rozwoju).
Wydatki w tym obszarze są dokonywane w przeszło 150 krajach przy użyciu różnorodnych instrumentów współpracy i metod realizacji. Wydatki mogą być realizowane bezpośrednio przez dyrekcje generalne Komisji – w centrali znajdującej się w Brukseli albo za pośrednictwem delegatur UE w krajach otrzymujących pomoc – lub wspólnie z organizacjami międzynarodowymi.
Administracja
Ten obszar wydatków obejmuje wydatki administracyjne instytucji i innych organów UE. Około 60% tego obszaru stanowią wydatki na zasoby kadrowe (wynagrodzenia, dodatki oraz emerytury i renty). Na pozostałą część składają się wydatki na budynki, wyposażenie, energię, telekomunikację i technologię informacyjną. Wyniki przeprowadzonych przez Trybunał kontroli agencji oraz innych zdecentralizowanych organów Unii Europejskiej przedstawiane są w specjalnych sprawozdaniach rocznych, które ukazują się osobno, wraz z podsumowaniem wyników.
Wyrównania
Są to płatności tymczasowe, przewidziane z myślą o tym, by Chorwacja, która wstąpiła do UE w lipcu 2013 r., podczas pierwszego roku po akcesji nie wpłacała do budżetu unijnego więcej środków, niż z niego czerpie.